Trafik Kazalarının Nedenleri

Trafik kazası, bir taşıtın kara yolunda hareket hâlindeyken bir veya birden fazla taşıta, yayaya, hayvana ya da herhangi bir nesneye çarpmasıdır. Trafik kazaları sonucunda yaralanma, ölüm, maddi zarar gibi sonuçlar ortaya çıkar. Trafik kazalarının oluşmasında başta sürücü, araç ve yol olmak üzere pek çok etmen etkilidir. Kazalar insan faktörü, araç kusurları, yol durumu ve iklim koşullarından kaynaklanabilir.

Kazalarda ana unsur olan insan faktörü trafikte sürücü, yaya ve yolcu olarak yer alır. Sürücülerin dikkatsiz, uykusuz ve yorgun olması, görme kusurları (miyopi, hipermetropi vb.) trafik ve yol güvenliği için risk oluşturur. Ayrıca aşırı hız yapma, hatalı şerit değiştirme, araç muayenesini ihmal etme, sinyal vermeden ani durma ve kalkma, yakın takip, geçiş üstünlüğüne uymama, hatalı sollama, trafik işaretlerine uymama, hatalı yolcu ve yük indirme, yol yapım çalışmalarında teknik standartları göz ardı etme gibi sorumsuz tutumlar da sürücülerden kaynaklanan kaza nedenlerindendir.

Uyuşturucu özelliklere sahip maddeler ile alkollü içki tüketimi, sürücülerin kaza yapma riskini artırır ve trafik kazasına karışmalarına neden olur. Alkollü içkiler, tüketildiklerinde beyin işlevlerini etkileyerek kişide belirli durumlara tepki gösterme, karar verme, dikkat toplama gibi becerileri yavaşlatır. Bozulan muhakeme yeteneği ve azalan duygusal kontrol nedeniyle kişinin kendine güveninde yersiz bir artışa yol açar. Alkol etkisiyle kişide saldırganlık, uyku hâli ve uyuşukluk görülür. Bunların sonucunda alkol alan sürücü fren, vites ve direksiyonu gerektiği gibi kullanamaz. Sürücü, hız yapmaktan zevk almaya başlar. Bu nedenle alkollü araç kullananlar trafikte araçlarıyla tehdit unsuru oluşturur.

Alınan bazı ilaçlar da uyuşturucu ve uyarıcı etki yapar. Özellikle kas gevşeticiler, uyku ilaçları, sürücülerin uyumamak için aldıkları uyarıcı ilaçlar sürücülerin hızlı ve doğru düşünme yeteneklerini, hareketlerini etkiler. Beklenmedik bir durumda hızlı davranma, doğru karar verme ve önlem almayı zorlaştırır, trafik kazalarına neden olur.

Alkollü içki, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımı trafikte kazalara neden olan olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle bu tip maddeler kullanılmamalıdır.

Yayalar, trafik ortamında kendileri için ayrılmış yaya kaldırımı, alt ve üst geçit gibi yerleri kullanmamaları sonucunda kazalara yol açarlar. Bu nedenle yayaların da sürücüler gibi uymak zorunda olduğu kuralları bilmeleri ve uygulamaları gerekir. Bu kurallara uymayan yayalar, hem kendisinin hem de başkasının güvenliğini tehlikeye sokar. Birden yola çıkma, yolda yürüme ve oyun oynama, araçlara ilk geçiş hakkını vermeme, duran aracın önünden veya arkasından yola çıkma, kırmızı ışıkta geçme, görüşün az olduğu yerlerde el feneri kullanmama, açık renk ya da fosforlu giysi giyinmeme, hareket hâlindeki taşıtlara asılma, yolda hatalı şekilde hayvan sevk etme gibi durumlar yayalardan kaynaklı kazaların nedenlerinden bazılarıdır.

Yolcuların taşıtlardan iniş ve taşıtlara biniş sırasında dikkatsiz olmaları, sürücüden habersiz taşıtlardan inip taşıtlara binmeleri, taşıta tutunarak seyahat etmeleri, taşıttan yere atlamaları, taşıt içinde dikkatsiz hareket etmeleri, taşıttan sarkmaları gibi hatalı davranışları da trafik kazalarına neden olabilir. Üzeri açık taşıtlarda yük üzerinde insan taşınması tehlikeli ve yasaktır. Çünkü yol kenarındaki ağaçların dalları, yüksekliği az olan üst geçit ve köprüler ile yol üzerinden geçen elektrik telleri vb. yük üzerinde yolculuk yapan insanların bunlara takılarak düşmesine neden olabilir. Yolculuk sırasında olumsuz hava koşulları da yolcuların sağlıklarını ve yaşamlarını olumsuz etkiler. Ayrıca taşıtın ani fren yapması, dönemece sert girmesi, sarsılması gibi durumlar da yolcular için tehlike oluşturur.

Olumsuz hava koşulları trafik kazalarına yol açabilir.

Trafik kazaları içerisinde araç kusurları da sonuçları itibarıyla insan hayatına etkileri açısından çok önemlidir. Araç kusurlarından kaynaklanan kazalar, genelde mekanik arızalar neticesinde oluşur. Araçların teknik yetersizlikleri, periyodik muayene ile bakımlarının zamanında ve yetkili servislere yaptırılmaması, kalitesiz yedek parça kullanımı gibi nedenler trafik kazalarında rol oynar. Örneğin lastik patlaması, fren, aks, rot, direksiyon, şaft, makas, şanzıman, vites, ışık, cam sileceği gibi aksamlardaki eksiklik ve bozukluklar kazalara yol açabilir. Bu nedenle araçların kullanma ve bakım kılavuzlarına uygun hareket edilmelidir. Bakım ve onarım hizmetlerinde yetkili servisler veya bu işin eğitimini almış personel tercih edilmelidir. Ayrıca değiştirilecek yedek parçalar da orijinal ve kaliteli olmalıdır.

Trafik kazalarının yaşanmasında yol durumu da etkili olur. Yolun yapım kalitesi ve bakımı, geçit ve kavşakların varlığı ve kullanışlılığı, trafik işaret levhalarının ve işaretlerinin yerleri, sürekliliği ve görünürlüğündeki olumsuzluklar sürücü performansını etkileyerek trafik kazalarında rol oynar. Artan araç trafiğine paralel olarak yeni yolların yapılmaması, yolların bakımsız olması, trafik işaretlerinin yetersizliği, yol yüzeyindeki bozukluklar, keskin dönemeçler, gidiş geliş için bölünmemiş veya dar yollar gibi durumlar trafik kazalarına neden olabilir.

İklim koşulları da trafik kazalarının meydana gelmesinde önemli bir yere sahiptir. Mevsimlere göre değişiklik gösteren hava koşulları trafik kazalarında önemli rol oynar. Hava koşullarından kaynaklanan aşırı sıcak, soğuk, kar, yağmur, sis gibi etkenler trafikte sürücüler için sorun yaratır. Sisli, yağmurlu, karlı havalarda sürücülerin görüş mesafesi azalır. Sis lambalarını kullanmak, bunların bulunmadığı araçlarda yakını gösteren ışıkları yakmak kazalara karşı alınabilecek önlemlerdendir. Yağmur ve karın yolları kayganlaştırmasına karşı sürücüler araçlarını yavaş sürmelidirler. Buzlu yollarda dikkatli davranmalı, taşıtlarının tekerleklerine zincir takmalıdırlar. Aşırı sıcak hava ise görme sorunları ve terlemenin yanı sıra dikkat dağınıklığı sonucunda refleksleri yavaşlatır. Bu tip durumlarda sürücüler, araç kullanma konusunda isteksizlik hissedebilirler. Sıcak havalarda klima kullanılması ve toplu taşıma araçlarının tercih edilmesi kazalara karşı alınabilecek önlemlerden bazılarıdır.