Strese Neden Olan Etmenler, Bu Etmenlerin Sağlık Üzerindeki Etkileri

Günlük yaşamda gerçekleşen olaylar, insanda baskı yaratır. Bunun sonucunda kişinin hissettiği sıkıntı ya da zorlanma durumu strestir. İnsanda stres yaratan durumlardan bazıları gürültü, aşırı sıcak ve soğuk, üzüntü, huzursuzluk, iş hayatında başarısızlık, monoton hayattır. Bu etkenler kişiye bedenen ve ruhen zarar verir. Vücudun bağışıklık sistemini zayıflatır, mide ve sindirim sistemi bozukluklarına yol açar. Bunların yanı sıra şeker, yüksek tansiyon, hipertiroit, kanser gibi birçok hastalığın da ortaya çıkmasına ve ilerlemesine yol açar. Stres kişide psikolojik yönden isteksizlik, hâlsizlik, huzursuzluk, karamsarlık gibi duygu değişikliklerine neden olur.

Günlük yaşamın bir parçası olduğundan stresten uzak durmak imkânsızdır. Ayrıca belli bir düzeydeki stres, insanın ruh sağlığına yararlıdır. Enerji vererek kişinin dikkat ve performansını artırır. Tatile gitmek, doğum yapmak olumlu stres yaratan durumlardandır. Olumsuz stres ise boşanma, yakınların ölümü sonucu duyulan üzüntü, iflas etme gibi durumlarda ortaya çıkar ve insanın ruh sağlığını bozar. Stresle baş edebilmek amacıyla kişi kendisi için stres kaynağı olan durumları saptamalıdır. Örneğin stres faktörü gürültü ise gürültülü ortamlardan uzak durulmalıdır. Eğer bu mümkün olmuyorsa bulunulan ortamlarda gürültüden en az düzeyde etkilenmenin yolları bulunmalıdır. Stresin neden olduğu olumsuz durumlardan korunmak için stresle baş etmeyi öğrenmek gerekir.

Stresle başa çıkabilmek için hobi edinmek, arkadaşlarla zaman geçirmek, sağlığa zararlı alışkanlıklardan uzak durmak, düzenli uyumak, yeterli ve dengeli beslenmek gerekir. Sinema, tiyatro, konser gibi sosyal etkinliklere katılmak da stresle başa çıkmada etkilidir.

Sınav Kaygısı
İnsanlarda strese neden olan durumlardan biri de sınav kaygısıdır. Sınav kaygısı kişinin başarısının düşmesine neden olur. Çünkü bu durumda sınav öncesinde öğrenilen bilgi, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılamaz.

Bireyde sınav kaygısının oluşması, bunalıma eğilimli kişilik yapısı, sosyal çevrenin beklentileri ve baskısı gibi etkenlerden kaynaklanabilir. Bireyin zihninde sınavla ilgili oluşturduğu imaj ve sınav sonrası duruma ilişkin fikirleri de sınav kaygısına yol açar. Sınav kaygısında, kişinin yetersizlik duygusu, sınava hazır olmama ve sınavın kötü geçeceği fikri etkilidir. Sınav kaygısı çeşitli belirtilerle ortaya çıkar. Bunlardan bazıları tedirginlik, karın ağrısı, bulantı, uykusuzluk ve huzursuzluk hâlidir.

Sınava ilişkin gerçekçi olmayan düşünceleri yeniden değerlendirmek, nefes alma ve gevşeme egzersizleri yapmak, kaygıyı bastırmak yerine onu kabul etmeye ve tanımaya çalışmak, dikkatini başka noktalara odaklamak sınav kaygısıyla başa çıkmanın etkili yollarıdır. Sınav öncesinde düzenli çalışmak, zamanı iyi kullanmayı alışkanlık hâline getirmek, yeterli ve dengeli beslenmek, düzenli uyumak, sınav sırasında kontrolün kendisinde olduğunu düşünmek, dikkat artırmak kaygıyı azaltır.

Sınav sırasında sınava yoğunlaşmak, kolay yanıtlayabileceği sorulardan başlamak, sorulara odaklanmak, düşünceleri organize etmek, olumsuz düşünmemek ve telaşa kapılmamak, kontrol duygusunu geliştirmek, gerçek performansı sergilemek başarının yükselmesine yardımcı olur.

Sınav sonrasında sosyal etkinliklere katılmak, yaptığı hataların ve bilgi eksikliklerinin giderilmesini sağlamak sonraki sınavlarda oluşabilecek kaygıyı giderebilir.

Sınav kaygısının oluşumunda ailelerin sınava yönelik tutum ve yaklaşımları da önemlidir. Çocuktan kapasitesinin üstünde beklentilerin olması çocukta sınav kaygısına yol açar. Bu nedenle aileler çocuklarına güven ve sorumluluk vermeli, onları önemsemelidir. Sınava ilişkin konuşmalarda özenli davranmalı, gerçekçi olmalı, çocuklarını akranlarıyla karşılaştırmamalıdır. Çocuklarının duygu ve düşüncelerini paylaşmalı, sınavı ölüm kalım sorunu yapmamalı, yüreklendirici davranmalıdır. Sınav kaygısı yaşayan arkadaşa dostluğun gereği olarak vefalı ve sadık davranılmalıdır. Ona sınav kaygısını aşabileceği konusunda güven verilmeli, sıkıntısını aşması için birlikte ders çalışmak, sosyal etkinliklere katılmak gibi yollarla yardımcı olunmalıdır.