Solunum Yolu Tıkanıklığı Durumunda İlk Yardım
Günlük yaşamda soluk borusuna fındık, fıstık, ekmek gibi yiyecekler, içecekler; düğme, madenî para ve küçük oyuncaklar gibi yabancı cisimlerin kaçması sonucunda solunum yolu tıkanabilir. Solunum yolu tıkanıklığı, hava yolunun solunum yapmak için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır.
Solunum yolunun tıkanması tam ya da kısmi olur. Tam tıkanmada nefes alamama, konuşamama, morarma gibi belirtiler görülür. Kişi bu durumda acı çekerek ellerini boynuna götürür. Bunların görülmesi durumunda kazazedenin karnına bası uygulamak için Heimlich (Hemlik) Manevrası uygulanır. Heimlich Manevrası’nın uygulanışı kazazedenin yaş grubuna ve bilinç durumuna göre değişir.
Yetişkin ve Çocuklarda Heimlich Manevrası
Yetişkin ve çocuklarda bilinci yerinde olan kişilere Heimlich Manevrası’nı uygularken ilk yardımcı şunları uygular:
• Kazazedenin arkasında durur.
• Bir eliyle kazazedenin göğsünü destekleyerek onun öne eğilmesini sağlar.
• Diğer elinin topuğuyla hızla 5 kez kürek kemikleri arasına denk gelecek şekilde sırtına vurur.
• Tıkanıklığın açılıp açılmadığına bakar ve açıldıysa işlemi durdurur.
• Tıkanıklık açılmadıysa kazazedenin gövdesini arkasından sarılarak kavrar.
• Bir elinin başparmağını kazazedenin midesinin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak koyar. Diğer eli ile yumruk yaptığı bu elini kavrar.
• Kuvvetle yukarıya ve arkaya doğru bastırır.
• Bu hareketi 5 -7 kez, tıkanmaya neden olan cisim çıkıncaya kadar tekrarlar.
• Tıkanıklık açılmadıysa kazazedenin tekrar sırtına vurur. • Bu işlemleri 5’er kez olacak şekilde dönüşümlü olarak tekrarlar.
• Kazazedenin bilinci kapanırsa onu sert zemine yatırır.
• Kazazedenin solunumunu değerlendirir.
• Tıbbi yardım ister.
• Temel yaşam desteği uygular. İlk yardımcı bilinci kapalı kişilerde Heimlich Manevrası uygularken şunları yapar:
• Kazazedeyi yere yatırır, yan pozisyona getirerek sırtına 5 kez vurur.
• Tıkanma açılmıyorsa kazazedeyi düz bir zemine başını yana çevirerek yatırır.
• Kazazedenin bacakları üzerine ata biner şekilde hafifçe oturur.
• Bir elinin topuğunu kazazedenin göbeği ile göğüs kemiği arasına yerleştirir, diğer elini bu elinin üzerine koyar.
• Kazazedenin göbeğinin üzerinden kürek kemiklerine doğru eğik şekilde baskı uygular.
• Solunumunu ve şah damarından nabzını değerlendirir.
• İşleme yabancı cisim çıkıncaya kadar devam eder.
• Tıbbi yardım ister.
• Bu harekete 5-7 kez, yabancı cisim çıkıncaya ya da tıbbi yardım gelinceye kadar devam eder.
Bebeklerde Tam Tıkanıklık Durumu
Karındaki iç organlara zarar verebileceği için bebeklerde Heimlich Manevrası uygulanmaz. İlk yardımcı, bebeklerde tam tıkanıklık durumunda şu işlem basamaklarını uygular:
• Varsa bir sandalyeye oturarak bebeği bir kolu üzerine yüzüstü yatırır.
• Başparmağı ve diğer parmaklarıyla çenesini kavrayarak bebeği yüzüstü çevirir.
• Bebeği, baş - çene pozisyonunu koruyarak gövdesi yukarıda olacak pozisyonda tutar.
• El bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına, kürek kemiklerinin arasına 5 kez hafifçe vurur. Bebeğin başını elle kavrayarak diğer kolunun üzerine sırtüstü çevirir.
• Yabancı cismin çıkıp çıkmadığını kontrol eder.
• Çıkmadıysa bebeği, başı gövdesinden aşağıda olacak şekilde sırtüstü tutar.
• İki parmağıyla 5 kere bebeğin göğüs kemiğinin alt kısmına karın basısı uygular.
• Yabancı cisim çıkana kadar işleme devam eder.
• Bebeğin bilinci kaybolursa temel yaşam desteği uygular.
• Tıbbi yardım ister.
Kısmi tıkanmanın belirtisi öksürmedir. Kişi bu durumda nefes alabilir, konuşabilir. Kısmi tıkanmada kazazedeye dokunulmaz ve bulunduğu pozisyonda bırakılır. Arkasında durularak öksürmeye teşvik edilir. Ancak solunum ve öksürükte zayıflama ya da kaybolma gözleniyorsa, kişi morarmaya başlıyorsa derhâl girişimde bulunulur. Öncelikle ağızda bir yabancı cisim, yerinden çıkmış veya gevşemiş takma dişler varsa çıkarılır. Yabancı cisim görülemediğinde ve kazazedenin durumu ağırlaşmaya başladığında tam tıkanmada yapılan uygulamalar yapılır.