Emniyet Kemeri ve Çocuk Güvenlik Koltuğu

Trafik kazalarında yaralanma ve ölümlerin en aza indirilmesi amacıyla alınan önlemlerden biri emniyet kemeri kullanımıdır. Emniyet kemeri, trafik kazaları sırasında meydana gelebilecek yaralanmaları ve ölüm riskini azaltabilen bir güvenlik aracıdır. Çarpışma ve frenleme sırasında emniyet kemeri takmayan kişi, aracın çarpma öncesindeki seyir hızı ile hareketine devam eder ve aracın iç kısımlarına çarpar. Emniyet kemeri, kemer takanları koltuklarına bağlayarak çarpma sırasındaki ileri hareketin devamını önler. Takılmadığı takdirde, çarpışma esnasında alınan darbe baş, göğüs, karın vb. bölgelerini etkiler ya da kişi aracın dışına fırlar.

Emniyet kemerinin işlevini tam olarak yerine getirilebilmesi için şunlara dikkat edilmelidir:

• Emniyet kemeri onu kullanan kişinin boyuna ve kilosuna uygun şekilde bağlanmalıdır.

• Gidilecek mesafe ne kadar olursa olsun, ön ve arka koltuklardaki tüm yolcular tarafından mutlaka emniyet kemeri takılmalıdır.

• Emniyet kemerinin alt şeridi kalçaların hizasından, çapraz şeridi ise omzun üzerinden ve göğsün ortasından geçirilmelidir. Şeritler gergin olmalı, vücudu sarmalıdır.

• Kemeri bağlarken kişinin üzerinde palto, mont, manto, pelerin gibi kalın giysiler olmamalıdır. Çünkü kalın giysiler kemerin etkinliğini azaltır.

Kazalar sırasında insanların gördükleri zararın en aza indirilmesi amacıyla emniyet kemeri kullanımı yasal zorunluluk hâline getirilmiştir. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 78. maddesi ile taşıtların kullanılması sırasında koruyucu tertibat kullanmak zorunlu hâle getirilmiştir. Buna göre otomobil, kamyon, kamyonet, çekici ve her çeşit arazi taşıtları, şehirler arası otobüsler ve minibüslerin bütün koltuklarında emniyet kemerinin bulundurulması ve kullanılması zorunludur. Yasa kapsamında;

• Otomobil ve tescil bakımından otomobil gibi işlem gören arazi taşıtlarında sürücü ile ön ve arka koltuklarda oturanların,

• Minibüslerde sürücü ile yanında oturan yolcuların,

• Kamyon, kamyonet ve çekicilerde sürücü ve sürücü yanındaki koltuklarda oturanların,

• Şehirler arası otobüslerde arka koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dâhil en ön ve önünde boşluk olan arka koltuklarda, önünde boşluk olan kapı önü koltuklarında oturanların,

• İki katlı şehirler arası otobüslerde merdiven önü, en ön ve önünde boşluk olan en arka koltuklarda, masa etrafında bulunan koltuklardan aracın gidiş yönüne doğru olanlarda oturan yolcular için emniyet kemeri kullanılması mecburidir.

Sağlık sorunları nedeniyle emniyet kemeri takamayacak kişilerin resmî veya özel sağlık kuruluşlarından emniyet kemeri takamayacağına dair sağlık raporu almaları gerekir. Bu kişiler raporda belirtilen süre zarfında emniyet kemeri takmaktan muaf tutulur. Bu raporların görevlilerce istenildiğinde gösterilmesi zorunludur.

Gelişim dönemlerine göre bebekler ve çocukların boyları ve iskelet yapıları birbirinden farklıdır. Bu nedenle taşıtlarda emniyet kemerleri yerine çocukların yaş, boy ve kilolarına uygun çocuk güvenlik koltukları kullanılır. Çocuk güvenlik koltukları çocukların ani fren ya da çarpma sonucu aracın içinde savrulmasını veya araçtan fırlamasını engellemek amacıyla kullanılan araçlardır. Bunlar çarpma etkisini vücudun kalça kemiği, sırt ve omuz gibi güçlü bölgelerine dağıtarak azaltır.

Ülkemizde 2010 yılında Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle çocuk güvenlik koltuğu kullanımı yasal zorunluluk hâline gelmiştir. Buna göre otomobil, kamyon, kamyonet, çekici ve her çeşit arazi taşıtlarında 10 yaş altında, boyu 150 cm’den kısa, kütlesi 36 kg’ın altındaki çocukların taşınmasında kütlelerine uygun çocuk güvenlik koltuğu kullanmak zorunludur.

Çocuk güvenlik koltukları, bebek ve çocukların bedensel özelliklerine uygun korumayı sağlamak amacıyla 3 şekilde tasarlanır. Bunlar aşağıda açıklanan özellikleri taşır:

Bebek koltukları (1 yaşına ve 8 -9 kg’a kadar olan çocuklar için): Kaza sırasında hassas kafa ve boyun yapısına sahip olan bebeğin daha iyi korunmasını sağlamak için arkaya bakacak şekilde monte edilir. Böylece çarpma etkisi bebeğin kafa ve boyun kısmına göre daha güçlü olan arka kısmına yönelir. Bebeğin kafasının öne çarpmaması için koltuk ön tarafa tam dayanmamalıdır. Bebeğin kendi kendine hareket edebileceği döneme kadar kullanılmalıdır.

Hareketli çocuk koltukları (0 -4 yaş grubu ve 0 -16 kg’a kadar olan çocuklar için): Kütlesi 8-9 kg’ı geçen çocukların arkaya dönük veya öne bakacak şekilde monte edilerek taşınabilmelerini sağlar. Daha sonra bir üst düzey koruma sistemi kullanılması gerekir.

Destek koltukları (4 -8 yaş grubu ve 28 -30 kg’a kadar olan çocuklar için): 4 yaşından büyük ve 28-30 kg’a kadar olan, hareketli koltukları ve emniyet kemerini kullanmaya hazır olmayan çocuklar için geliştirilmiştir. Destek koltukları çocukları kazalara karşı korumanın yanı sıra kemerlerinin rahatça takılıp kullanılmasını ve çocuğun camdan dışarısını seyredebilmesini de sağlar.

Çocuklar boy ve kilo olarak destek koltuğunu kullanamayacak kadar büyüdükten sonra emniyet kemeri takarak arka koltukta yolculuk edebilir.

Yaş ve kilo dışında çocuk güvenlik koltuklarının kullanılırken dikkat edilmesi gereken hususlardan biri araç herhangi bir kazaya karışmışsa o sırada kullanılan çocuk güvenlik koltuğunun daha sonra kesinlikle kullanılmaması ve değiştirilmesidir. Ayrıca yan hava yastığı bulunan araçlarda kaza anında açılan hava yastığı koltuğa çarpıp çocuğun ağır yaralanmasına ve ölümüne neden olabileceğinden, çocuk güvenlik koltukları taşıtların arka koltuklarının orta kısmına takılmalıdır. Çocuk güvenlik koltuklarının sağa sola, arkaya öne kaymalarının önlenmesi için koltuklar araca emniyet kemeriyle iyice sabitlenmelidir. Uluslararası standartlara uygun ürünler satın alınmalıdır. Ürünün, çocuğun yaş ve kilosuna uygun olduğuna dair etiketine bakılmalıdır. Üretici talimatları ve kullanım kılavuzları mutlaka okunmalı, talimatlara uyulmalıdır.